Uzaktan Çalışma Nedir?

Bu bilgi notu kapsamında Koronavirüs Salgını nedeniyle evden çalışma usulüne geçme koşulları, bu durumda alınması gereken önlemler ve evden çalışma usulünün avantajları ve dezavantajları ele alınmıştır.

Coronavirüs Salgını’nın dünya çapında yayılması ve özellikle Dünya Sağlık Örgütü tarafından “Küresel Pandemi” olarak ilan edilmesinin ardından alınan önlemler ciddi boyutlara ulaşmış, iş hayatı dahil hayat durma noktasına gelmiştir. Ülkemizde de diğer ülkelerde olduğu gibi salgının ilk döneminin atlatılmasının ardından ise “Yeni Normal” olarak adlandırılan bir dönemle birlikte hayatın eski akışına dönmesine yönelik çalışmalar yapılmıştır. Bu kapsamda tedbirlerin artmasıyla birlikte niteliği uyduğu ölçüde bir çok işyerinde evden çalışma sistemine geçilmiş ancak normalleşmeyle birlikte çalışma usullerinin ne şekilde devam edeceği işçi işveren ilişkilerinde zaman zaman sorun haline gelmeye başlamıştır.

Evden çalışma konusu 4857 sayılı İş Kanunu’na 2016 yılında yapılan değişikliklerle “uzaktan çalışma” başlığı altında girmiştir. İş Kanunu’nun 14’üncü maddesinin 4’üncü fıkrası:
“(Ek fıkra: 6.5.2016-6715/2 Md.) Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir.” şeklindedir. Madde metninden de görüleceği üzere uzaktan çalışma iş akdi oluşturulurken veyahutta sonradan karşılıklı rızayla yazılı olarak kurulabilecek iş ilişkisidir. Ancak günümüzde Kürsel Pandemi nedeniyle zaman zaman karşılıklı anlaşma dahi olmadan zorunluluklar nedeniyle yapılan evden çalışma usulü bu kanun kapsamında sayılan durumu tam olarak meydana getirmemektedir.

Zira bu çalışma usulüne olağanüstü durum nedeniyle geçilmiş olup bu durumun kalıcı olacağı hiçbir şekilde karşılıklı olarak kararlaştırılmamıştır. Nitekim 1 Mayıs 2020 tarihi sonrası başlayan normalleşme sürecinde gelinen aşama itibariyle kapalı olan hiçbir kurum kalmamış tüm kurumlar buna göre önlemlerini alarak yeni bir çalışma usulüne geçmiştir. Dolayısıyla, taraflar arasında bu değişikliklerin kalıcı olarak kararlaştırıldığına yönelik yazılı bir anlaşma olmadıkça, geçici olarak başlanan uzaktan çalışma usulünün de eski haline dönmesini talep etmek işverenlerin en doğal hakkı olacaktır. 

Evden çalışma yapıldığı dönem için ise bu kapsamda İşveren işçinin mesai saatlerine uygun bir şekilde yeterli performans ile çalışmasını bekleyecek olup işçi de iş akdi kapsamında mevcut tüm haklarına sahip olmaya devam edecektir. Bu kapsamda aksine bir anlaşma olmadığı sürece işçiye daha önceden anlaşılmış olan ücret ve diğer yan haklar ödenmeye devam edilmelidir. Dolayısıyla günümüzde yaşanan zorunlu sebeplerle işçinin işverenin talebi ve/veya işçinin söz konusu salgından korunmak amacıyla kendisinin isteği sonucunda geçici bir dönem işçilerin evden çalışması ve iş görme borcunu evlerinde yerine getirmesi hiçbir şekilde kalıcı olacağı anlamını taşımamaktadır.

Bunun yanı sıra işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisi evden devam ettiğinden her ne kadar işyeri olarak geçmeyen bir adreste işe devam edilse de iş kazası ve diğer iş sağlığı hükümleri açısından işverenin sorumluluğu devam etmektedir. İşçi işi esnasından iş kazası niteliği taşıyacak bir durumu evden çalışma esnasında yaşaması halinde işveren işyerinde gerçekleşmesinden farksız bir şekilde durumdan sorumlu olacak olup taraflar iş kazası açısından da aynı hak ve yükümlülükleri sahip olacaktır.
Saygılarımla

Av. Ali Rıza Yılmaz